Estetyzm (autonomizm) – pogląd głoszący, iż włączenie kategorii moralnych do oceny sztuki jest niewłaściwe, ponieważ sztuka powinna być oceniana wyłącznie na podstawie standardów estetycznych.
Autonomiści powoływali się na hasło „sztuki dla sztuki”, podpierając się myślą Oscara Wilde’a, który powiedział, że „nie ma moralnych czy niemoralnych książek, książki mogą być tylko dobrze lub źle napisane”. Estetyzm krystalizował się już na początku XIX wieku, gdy francuski filozof Victor Cousin (w 1818 r.) mówił: „Piękno w przyrodzie i w sztuce ma związek tylko z samym sobą. Sztuka nie jest narzędziem, ma własny cel”. Natomiast literat Theophile Gautier w przedmowie do powieści Albertus z roku 1834 roku pisze: „Do czego to służy? Służy do tego, by było piękne. (…) W tym tkwi sztuka. Jest wolnością, zbytkiem, kwitnięciem, rozkwitem duszy”, ten sam autor stwierdza w innym miejscu, że „Prawdziwie piękne jest jedynie to, co nie służy do niczego. Cokolwiek jest użyteczne, jest brzydkie” (por. Tatarkiewicz 2005: 36-39; Eco 2005: 329 – 333).
W drugiej połowie XIX wieku, utworzyła się prawdziwa religia estetyczna, uznająca że piękno jest podstawową wartością. W tym czasie, według Umberto Eco sztuka oddzieliła się od moralności i wymagań praktycznych, rozwinęła się dążność obecna już w dobie romantyzmu, do zdobycia dla sztuki najbardziej niepokojących aspektów życia takich jak choroba, grzech, śmierć czy demonizm (tamże).
BIBLIOGRAFIA
- Eco, U. 2005. Historia piękna. Poznań: REBIS.
- Tatarkiewicz, W. 2005. Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
){kind=link}