Od 26 maja do 6 września trwa głosowanie w plebiscycie „Polacy z werwą”, mającym na celu pokazanie największego potencjału naszego kraju, a więc ludzi mających pomysły, pasję i wytrwałość, którzy tworzą wielkie rzeczy nieznane szerszej opinii publicznej. Inicjatorem i organizatorem plebiscytu jest PKN ORLEN.
W kategorii „Nauka” zostało nominowanych troje naukowców. Dzisiaj przedstawimy jednego z nich – prof. Dariusza Jemielniaka. Zajmuje się on antropologią organizacji, dziedziną z pogranicza zarządzania, socjologii i antropologii. Parę słów o jego osiągnięciach.
Poszerzać horyzonty i zmieniać perspektywę
Jego największym osiągnięciem naukowym jest stworzenie pierwszej na świecie etnograficznej analizy społeczności Wikipedii. Wnioski z niej płynące pokazują, kiedy możemy ufać Wikipedii, a kiedy nie, pomagają zrozumieć jakie prawidła kierują społecznościami otwartej współpracy (jak Wikipedia). Badania takie jak to, rozwijają naszą wiedzę o a-hierarchicznych organizacjach i systemach organizacyjnych tworzonych dzięki „mądrości tłumu”, a bez niej nie byłoby nie tylko Wikipedii, ale i Tripadvisora, Airbnb, czy Apache. Warto zauważyć, że wszystkie niemal urządzenia elektroniczne nie mogłyby funkcjonować bez dorobku organizacji otwartej współpracy. Trzeba pamiętać, że o ile obecnie większość organizacji jest hierarchiczna i tradycyjna, o tyle według wielu prognoz w niedalekiej przyszłości to się zmieni – tym bardziej dobrze rozumieć, jak nowe modele organizacyjne działają.
Dariusz Jemielniak w swoich poszukiwaniach naukowych wielokrotnie napotkał autorów i autorki, których prace zachwycały go – odczuwał pokorę i zazdrość, że byli w stanie roztaczać wizje intelektualne. Dość wymienić Michela Foucaulta, Barbarę Czarniawską, czy Ervinga Goffmana. Bez wątpienia dużą rolę w postrzeganiu przez niego świata odegrał też promotor Andrzej K. Koźmiński, od którego uczył się krytycznego i ironicznego spojrzenia na rzeczywistość. Autorytetami są dla niego osoby, które cechuje niezłomny charakter i konsekwencja w dążeniu do tego, co uważają za słuszne, nawet jeżeli jest to niezgodne z aktualnie obowiązującą normą. W tej kategorii do głowy przychodzą postaci publiczne, jak Martin Luther King, czy, przy zachowaniu odpowiedniej skali, Aaron Swartz. Ogromnym podziwem darzy osoby, które są w stanie wyjść poza dotychczasowy paradygmat, dokonać czegoś, co w języku start-upów określa się mianem „disruption”, czyli zaburzeniem istniejącego porządku rzeczy. W tej kategorii bez wątpienia autorytetem jest dla profesora Jemielniaka Jimmy Wales, twórca Wikipedii – osoba, która pozytywnie zmieniła dostęp do wiedzy dla ludzkości.
Najwyższy standard, czyli słów kilka o odpowiedzialności
W zawodzie naukowca wiarygodność polega przede wszystkim na tym, że wykonuje badania w sposób transparentny, z zachowaniem procedur etycznych i metodycznych – aby inni naukowcy mogli, w razie potrzeby, skomentować lub krytycznie odnieść się do wyników jego badań. Patrząc szerzej – wiarygodność naukowców osadzona jest w pewnej umowie społecznej, że osoby, które pracują w jednostkach badawczych i przeszły kolejne etapy rygorystycznych procedur awansowych, faktycznie wiedzą, co robią.
Warto zauważyć, że Wikipedia znacząco zmienia model wiarygodności wiedzy – to, co czytamy na Wikipedii, jest wiarygodne dlatego, że przeszło przez pewien proces zbiorowego edytowania (niepodparty żadnymi tytułami czy stopniami naukowymi), ale przede wszystkim także dlatego, że jest umocowane źródłami, które każda z czytających osób może sama od ręki, jednym kliknięciem, sprawdzić.
Co go napędza? Ciekawość! Nie znosi robić rzeczy nudnych. Jako polski przedstawiciel the Annals of Improbable Research (magazynu przyznającego nagrody IgNobla) uważa, że nauka może bawić, o ile skłania także do refleksji. Dlatego koncentruje się przede wszystkim na projektach, które uważa za ciekawe – ostatnimi czasy, poza Wikipedią, są to także np. badania praktyk dzielenia się (popularnie określanych „piractwem”), a także memy polityczne.
Na pytanie o marzenie zawodowe, Dariusz Jemielniak odpowiada:
– Udało mi się spełnić marzenie o publikacji książki w najbardziej prestiżowym wydawnictwie naukowym na świecie, Stanford University Press. Natomiast przede mną jeszcze realizacja marzenia, jakim jest publikacja w którymś z trzech najważniejszych czasopism z zakresu nauk społecznych – bo chociaż publikowałem już wielokrotnie na tzw. „liście filadelfijskiej” (JCR), to dojście do absolutnej elity czasopism ma jednak znacznie większy kaliber. Chciałbym także założyć w Polsce wiodący ośrodek badań nad społecznościami internetowymi – grupa badawcza NeRDS (New Research on Digital Societies), którą stworzyłem, ma wszelkie predyspozycje, aby się nim stać, ale przed nami jeszcze wiele pracy.
Gdybym miał puścić wodze fantazji, na pewno miło byłoby mi dostać Nagrodę Nobla albo doktorat honoris causa na Harvardzie, ale szanse na te wyróżnienia mam chyba jednak mniejsze, niż na podróż do innego układu planetarnego.
Dorobek zawodowy
Wizjoner i reformator. Zawsze pierwszy i zawsze w mistrzowskim stylu. Wybitny umysł interdyscyplinarny. Dzięki jego badaniom wiemy jak ważny i potrzebny jest pomysł na dobrą organizację i zarządzanie, szczególnie w odniesieniu do świata wirtualnego. Profesor tytularny nauk ekonomicznych specjalizujący się w zarządzaniu wysokimi technologiami i organizacjami otwartej współpracy. Twórca największego, polskiego słownika internetowego ling.pl.
Zajmuje się badaniami jakościowymi organizacji, krytyczną teorią zarządzania, action research i teorią profesjonalizacji. Prowadził badania pracowników wiedzy (knowledge-workers) na przykładzie programistów w Polsce i w USA. Zajmuje się badaniem tożsamości i kształtowania ról w projektach open source. W tym celu, metodami etnografii uczestniczącej, analizował społeczność wikipedystów.
Jego praca jest bliska wszystkim internautom, a szczególnie studentom. Dariusz Jemielniak jest aktywistą ruchu Wikimedia. Brał udział m.in. w międzynarodowej debacie na temat dopuszczalności płatnych edycji na Wikipedii, a także sposobów na zmniejszenie jej biurokracji. Jest też autorem pierwszej na świecie etnografii społeczności Wikipedii, która ukazała się w 2014 r. nakładem Stanford University Press. W 2012 r. został jednym z siedmiu członków międzynarodowego Komitetu Finansowego przy Wikimedia Foundation i jego pierwszym przewodniczącym.
Kierownik Katedry Zarządzania Międzynarodowego oraz centrum badawczego CROW (Center for Research on Organizations and Workplaces) w Akademii Leona Koźmińskiego, założyciel grupy badawczej NeRDS (New Research on Digital Societies). Aktywny nie tylko na polu krajowym, ale i zagranicznym, jako profesor wizytujący m.in. na Cornell University (2004–2005), Harvard University (2007), University of California Berkeley (2008) i Harvard Law School (2011-2012).
Przebiegł maratony w Chicago i w Kopenhadze. Jest początkującym instruktorem krav maga. Uwielbia dobre jedzenie. Jeszcze niejeden raz nas zaskoczy, bo towarzyszy mu nieujarzmiona chęć poznawania świata i holistycznego rozwoju.
Dariusz Jemielniak
