Arystoteles bywa nazywany jednym z najważniejszych myślicieli doby antyku. Jego sława docierała do niemal wszystkich mieszkańców świata przez kolejne epoki historyczne. Wypowiadali się o nim naukowcy, ludzie kultury, politycy, artyści, a sam Dante Alighieri powiedział o nim, że jest “mistrzem tych, którzy wiedzą”.
Biografia
Arystoteles urodził się prawdopodobnie w 384 roku przed naszą erą w Stagirze na Półwyspie Chalcydyckim. Jego ojciec Nicomachus był ściśle związany z monarchią macedońską, gdyż trudnił się medycyną na królewskim dworze. Z tego powodu po śmierci rodziców życie młodego myśliciela minęło w ramach arystokratycznej atmosfery, gdzie pobierał podstawowe nauki. W wieku siedemnastu lat przeprowadził się do Aten, aby kontynuować lekcję w nowo założonej Akademii pod zwierzchnictwem Platona. Minęły dwie dekady nim opuścił polis. Wiele źródeł wskazuje, iż mogło to mieć miejsce z powodu rozgoryczenia kierunkiem w jakim zmierzała uczelnia pod koniec życia mistrza. Arystoteles pomagał następnie na dworach możnowładców, między innymi swojego przyjaciela Hermiasa z Atarneus. Po śmierci druha, wraz ze swoim uczniem Teofrastem udał się na wyspę Lesbos, gdzie wspólnie zbadali botanikę i zoologię wyspy. Podczas pobytu na archipelagu filozof poślubił Pythię, z którą miał pierworodną córkę. Przełomowym momentem w życiu myśliciela było jednak zaproszenie na włości Filipa Macedońskiego, aby zostać nauczycielem jego syna Aleksandra.
Arystoteles na dworze macedońskim udzielał lekcji nie tylko Aleksandrowi, ale także dwóm innym, przyszłym królom, czyli Ptolemeuszowi i Kasandrowi. Jego wiedza oraz płomienne kazania doprowadziły do licznych śmiałych posunięć młodych przywódców. Kilka lat później wrócił do Aten, gdzie założył własną szkołę Lykeion. Ten okres życia filozofa uznaje się obecnie za najbardziej produktywny pod względem opracowanych dzieł, traktatów myślicielskich. Pasjonowały go przeróżne dziedziny życia oraz nauki, a mianowicie logika, metafizyka, matematyka, fizyka, biologia, botanika, etyka, rolnictwo, medycyna, a nawet taniec i teatr. Po pewnym czasie zdystansował się od polityki zagranicznej, choć krążyły pogłoski, iż przyczynił się do nagłej śmierci swojego ucznia Aleksandra Wielkiego. Wyjechał z polis w rodzinne strony po oskarżeniu o rzekomą bezbożność, czy świętokradztwo. Przed publicznym linczem uratowali go wierni poplecznicy. Sam Arystoteles miał wówczas powiedzieć, że nie pozwoli Ateńczykom zgrzeszyć po raz drugi przeciw filozofii. Stwierdził to w kontekście procesu Sokratesa sprzed prawie wieku. Zmarł na Euboe z przyczyn naturalnych, mianując swojego ucznia Antipatera spadkobiercą myśli filozoficznej.
Ciekawostki
Jego imię z starożytnej greki oznacza mniej więcej tyle co “najlepszy cel w życiu”.
Arystoteles zaproponował trychotomiczny podział nauk. Wyróżnił dziedziny teoretyczne, praktyczne oraz pojetyczne.
W jego dziełach pojawiają się rozważania dotyczące cnotliwości, metafizyki, państwowości, myśli społecznej, etyki z powstaniem idei “złotego środka”, czy też filozofii przyrody. Arystoteles jako jeden z pierwszych ludzi na Ziemi podał własną, subiektywną definicję pojęcia “czasu”, która jest formułowana po dziś dzień na bazie tej antycznej.
Starożytny myśliciel zapoczątkował ogromny, prężnie rozwijający się nurt filozoficzny zwany po dziś dzień arystotelizmem. Jego przenikliwy umysł, trafne spostrzeżenia oraz uniwersalne prawdy doprowadziły do budowy podwalin następnych prądów w tej dziedzinie. Chrześcijańską koncepcję antycznej nauki reprezentował między innymi święty Tomasz z Akwinu, który dostosował koncepcje sprzed wieków do nowych podstaw. Tak przygotowany program przetrwał jako tomizm.
Razem z Sokratesem oraz Platonem stworzyli wiodącą trójkę filozofów starożytności. Każdy z nich kolejno przekazywał swoją wiedzę najzdolniejszemu z uczniów. Choć w wielu kwestiach się ze sobą nie zgadzali, w wypowiedziach opisywali poprzedników z dużą dozą szacunku.
Współczesne określenie “liceum” wywodzi się prawdopodobnie od szkoły założonej przez Arystotelesa, jako odpowiedź na Akademię Platona.
zdjęcie główne: Arystoteles z popiersiem Homera, Rembrandt, 1653
