Potrzeba – jest to coś koniecznego, nieodzownego, bez czego trudno sobie poradzić, motyw ludzkiego działania. Jest to także okoliczność zmuszająca do postąpienia w określony sposób.
Abraham Maslow (2004; 2006) wyróżnił 5 grup potrzeb podstawowych, uporządkowanych hierarchicznie od najbardziej nieodzownych dla przetrwania organizmu, do tych które wykształciły się w toku rozwoju ewolucyjnego:
- Potrzeby fizjologiczne (np. głód, pragnienie, popęd seksualny, senność, zmęczenie, reakcje macierzyńskie), są to potrzeby, które muszą być zaspokojone. Jeśli tak nie jest całkowicie determinują organizm.
- Potrzeby bezpieczeństwa (np. potrzeby opieki, stabilności, pewności, wolności od strachu, lęku, porządku, prawa), choć współczesne społeczeństwo radzi sobie z zaspokojeniem tych potrzeb, zdominują one organizm w krytycznych sytuacjach takich jak: klęski żywiołowe, chronicznie trudna sytuacja, choroba, wojna, upadek autorytetów, nerwica itd.
- Potrzeby przynależności i miłości (np. potrzeba przynależności do grupy, kochania i bycia kochanym) – niezaspokojenie tych potrzeb powoduje poczucie alienacji i osamotnienia.
- Potrzeby szacunku (potrzeba osiągnięć, fachowości, pewności siebie w konfrontacji ze światem, niezależności, wolności, pragnienie dobrej opinii, statusu, prestiżu, sławy, dominacji, docenienia, zainteresowania, znaczenia).
- Potrzeby samorealizacji – jest to pragnienie samospełnienia, wykorzystywania własnego potencjału, robienia tego co potrafi się robić najlepiej i doskonalenia się w tym.
Poza tymi pięcioma grupami Maslow wyróżnił jeszcze dwie potrzeby: wiedzy i rozumienia oraz potrzeby estetyczne. Znajdują się one w pewnym stopniu poza ustaloną hierarchią.
Pierwsza z nich jest swoistą techniką osiągania podstawowego bezpieczeństwa, a także dla niektórych wyrazem samorealizacji. Jest to potrzeba zaspokojenia wiedzy, ciekawości, przyswajania wiedzy, wyjaśniania, rozumienia. Przy czym pragnienie wiedzy dominuje nad pragnieniem rozumienia.
Potrzeba estetyczna natomiast występuje tylko u niektórych osób i jest trudna do wydzielenia. Osoby, które jej doświadczają pragną piękna. Pod wpływem brzydoty stają się chore, a piękne otoczenie sprawia, że czują się dobrze.
BIBLIOGRAFIA
- Maslow, A. 2004. W stronę psychologii istnienia. Poznań: Dom Wydawniczy “Rebis”.
- Maslow, A. 2006. Motywacja i osobowość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
