Dobór celowy (lub dobór arbitralny, próba celowa, próba uznaniowa)

Dobór celowy (lub dobór arbitralny, próba celowa, próba uznaniowa) – jedną z odmian doboru nieprobabilistycznego (nielosowego) jest wybór celowy. Zdaniem Churchilla (2002: 500) w próbie celowej elementy dobierane są najczęściej na podstawie przekonania o ich reprezentatywności (np. sondaż przedwyborczy przeprowadzany w jakimś mieście, ponieważ historycznie wyniki z tego miasta odzwierciedlały cały kraj) lub ze względu na poszukiwany rezultat (np. dobiera się elementy dzięki którym można uzyskać nowe spojrzenie na problem, natomiast nie jest ważny przekrój opinii na ten temat).

Przeprowadza się go na podstawie własnej wiedzy o populacji i ze względu na cele badania. “Istotą doboru celowego jest to, że do próby trafiają te jednostki, które w opinii prowadzącego badanie dostarczą optymalnych informacji z punktu widzenia celu badania. Tak więc prowadzący badanie dobiera jednostki do próby na podstawie ogólnej znajomości badanego zjawiska” (Wasilewska 2008: 30).

Wybór jednostki do próby zależy więc od pewnych ocen dokonywanych arbitralnie lub przez ekspertów, wyobrażeń dotyczących związków pomiędzy cechami. Metody doboru celowego wymagają dużej wiedzy o populacji lub posługiwania się ocenami . Nie można także obliczyć prawdopodobieństwa popełnianego błędu wnioskowania na podstawie próby celowej (por. Lissowski i in. 2008: 510, 550).

Wykorzystanie doboru celowego jest zasadne kiedy sporządzenie wykazu wszystkich elementów populacji jest niemożliwe (lub bardzo trudne), a dane uzyskane dzięki arbitralnemu doborowi elementów są wystarczające dla celów badania. Babbie (por. 2004: 205) podaje m.in. przykład studentów lewicowych i prawicowych. Sporządzenie wykazu takich studentów może być niewykonalne, jednak chcąc dokonać porównania pomiędzy nimi można zdecydować się na dobór próby członków wybranych grup prawicowych i lewicowych. Chociaż badanie takie nie pozwoli na całościowy opis wszystkich studentów lewicowych i prawicowych, prawdopodobnie wystarczy do przeprowadzenia porównania.

BIBLIOGRAFIA

  1. Babbie, E. 2007. Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. Churchill, G. A. 2002. Badania marketingowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. Lissowski, G., J. Haman i M. Jasiński. 2008. Podstawy statystyki dla socjologów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  4. Wasilewska, E. 2008. Statystyka opisowa nie tylko dla socjologów. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Pin It

Komentowanie zakończone.