Badania jakościowe czy ilościowe
Zarówno metody ilościowe jak i jakościowe są użyteczne dla socjologii. Niektóre zagadnienia lepiej jest jednak badać metodami ilościowymi niż jakościowymi i na odwrót, w zależności od tego jakich potrzebujemy danych. Rozróżnienie danych jakościowych i ilościowych zasadniczo pokrywa się z rozróżnieniem danych liczbowych i nieliczbowych (Babbie 2007: 48-49).
Przyjmuje się, że gdy badacza interesuje pogłębiona wiedza na jakiś temat, lepiej posłużyć się metodami jakościowymi, które pozwolą gruntownie przebadać zagadnienie, chociaż kosztem ilości poznanych przypadków. Natomiast gdy chce on uzyskać zestandaryzowane dane, dotyczące większej ilości przypadków, powinien posłużyć się metodami ilościowymi.
Podejmij decyzję
Mając przed sobą określony problem badawczy staniesz przed dylematem: jaką metodę wybrać? Czy posłużyć się metodami ilościowymi, czy też może bardziej odpowiednie będą metody ilościowe?
Nie decyduj od razu. Wybór metody badawczej nie powinien być z góry rozstrzygnięty. Każdy badacz wie, że należy wybrać metodę w zależności od tego czego chcesz się dowiedzieć, jakie pytanie zadajesz i jakiej oczekujesz odpowiedzi.
Należy wystrzegać się wartościowania. Żadna z metod nie jest lepsza od drugiej. Możesz być przywiązany do tej czy innej metody badawczej i tylko jej używać. Jednak pamiętaj, że nie jest to jedyna słuszna droga.
Jak wskazuje David Silverman (2010: 28) to problem badawczy wyznacza najodpowiedniejszą metodę. Jeżeli chcesz zbadać preferencje wyborcze to najwłaściwszy może być sondaż społeczny, czyli jedna z metod ilościowych. Natomiast gdy interesują Cię codzienne zachowania ludzi, historie z życia, wtedy najodpowiedniejsze będą metody jakościowe.
Zanim wybierzesz metodę, spróbuj udzielić odpowiedzi na kilka pytań. W zależności od tego jakiej udzieliłeś/aś odpowiedzi łatwiej będzie Ci wybrać metodę badawczą:
- Czego chcę się dowiedzieć? Czy dowiem się więcej wybierając metody jakościowe czy ilościowe?
- Jak chcę podejść do określonego zjawiska? Czy chcę poznać jego różnorodność, dostrzec głębię? Czy też wolę uzyskać zestandaryzowane odpowiedzi i dokonać porównań?
- Czy jestem szczególnie przywiązany/a do określonej metody badawczej?
- Jakie względy praktyczne ograniczają mój wybór (czas, pieniądze, dostępność)?
Praktyczny wybór (przy pisaniu pracy magisterskiej)
W momencie, w którym podjąłeś decyzję o tym, że chcesz przeprowadzić własne badania staniesz przed dylematem: jakościowe czy ilościowe. Zarówno badania ilościowe, jak i jakościowe mają swoich wiernych fanów. Panuje przekonanie, że badania ilościowe są “łatwiejsze” bo (cytuję kilka zasłyszanych opinii):
- “krócej się je robi”
- “jest prostszy kwestionariusz”
- “nie ma transkrypcji”
- “nie muszę tyle się nagadać”
- “są mniej angażujące”.
Prawdą jest, że kwestionariusz ankiety, szczególnie z pytaniami jednokrotnego wyboru, prościej przygotować niż samego siebie do np. wywiadu pogłębionego lub fokusu. Jednak trzeba także wziąć pod uwagę, że ankiet musimy zrobić więcej, przekonać większą liczbę osób, a potem wprowadzić odpowiedzi do SPSS i dokonać ich analizy. W ostatecznym rozrachunku takie badanie jest znacznie bardziej czasochłonne niż chociażby przeprowadzenie dwóch fokusów i zrobienie transkrypcji albo przeprowadzenie obserwacji uczestniczącej podczas manifestacji ulicznej w Twoim mieście.
Dość częstą praktyką przy badaniach ilościowych jest badanie studentów, jako grupy najbardziej dostępnej, za pomocą ankiety audytoryjnej. Jednak takie badanie ma dość niewielką moc poznawczą. Możemy jedynie powiedzieć, co sądzą o określonym zjawisku studenci tego uniwersytetu, tego kierunku, tego roku.
Osobiście zachęcam do prowadzenia badań jakościowych. Nawet jeden wywiad pogłębiony pozwala nam zdobyć więcej informacji niż 10 ankiet, których trzeba zrobić naprawdę wiele, żeby wykryć jakąś istotną tendencję.
Badania jakościowe są bogate w treść. Pozwalają zrozumieć dane zagadnienie w sposób nieosiągalny dla badań ilościowych. Nie bez znaczenia jest także to, że zawsze jeśli czegoś nie rozumiemy możemy dopytać i być może odkryć coś znacznie ciekawszego do zbadania niż pierwotnie zamierzaliśmy.
Metod jakościowych jest kilka. Jeśli jesteś ciekaw czym różni się jedna od drugiej zobacz tutaj:
Jeśli jednak wolisz badania ilościowe być może zainteresują Cię:
Możesz również pójść na kompromis i zrobić badania mieszane, czyli skorzystać zarówno z metod jakościowych i ilościowych. Na przykład, interesujesz się sportem i chcesz zbadać członków klubu sportowego w swoim mieście. Możesz w tym celu dokonać najpierw zwiadu badawczego poprzez przeprowadzenie krótkiego wywiadu z którymś z jego członków do którego masz dostęp (ponieważ znasz go). Potem dokonać obserwacji uczestniczącej lub nieuczestniczącej podczas meczu wyjazdowego, albo na treningu. Na koniec rozdać ankietę wśród wszystkich jego członków i poprosić o uzupełnienie. Dobrym pomysłem jest także przygotowanie wywiadu z kierownikiem klubu, który zazwyczaj ma na jego temat najwięcej do powiedzenia i powinien być osobą najbardziej kompetentną aby udzielić Ci informacji.
Zarówno w badaniach ilościowych, jak i jakościowych należy dobrać próbę. Wyjątek stanowi, gdy badaniem obejmujesz całą populację. Na etapie pracy magisterskiej studenci koncentrują się raczej na doborze nielosowym. Dobrym rozwiązaniem jest próba celowa.
4 komentarze do wpisu “Badania jakościowe czy ilościowe”